درباره ی شهرزاد

شهرزاد تمام شد، در هندی ترین وضع ممکن. خوب میدانستم که سرانجامش نه به شکوه شب دهم است و نه لطافت مدار صفر درجه را دارد اما این پایان بندی منصفانه نبود حقیقتا و فی الواقع برای منی که حسن فتحی را به عاشقانه ساختن تحسین می کردم سخت افسرده کننده بود، آه ای حسن فتحی...! کجا رفت شب دهم؟! چه شد مدار صفر درجه؟!

قصه با عشق فرهاد و شهرزاد شروع شد و چنگی به دل نزد از همان ابتدای کار به عکس عشق پر تلاطم "حیدر" و عاشقیِ نجیبانه ی "حبیب". که به گمانم اصلا قرار نبود قهرمان اصلی این عشق بازی فرهاد باشد، پسر دست و پاچلفتی و مشنگی که از پس هیچ کاری درست برنیامد، از نگه داشتن شهرزاد بگیرید تا یه مشت ورق کاغذ که آن سرهنگ که یادم رفته اسمش چه بود، جانش را بر سر آن گذاشت. در تمام طول قصه یا داشت عینکش را جابه جا میکرد یا اشک هایش را با گوشه ی آستینش پاک می کرد، داشتم به خواهرم میگفتم این همه که این پسربچه توی این فیلم گریه کرد، شهرزاد اشک نریخت!

خلاصه که به مدد شخصیت پردازی ضعیف فرهاد و بازی افتضاح بازیگرش عاشقانه ی فرهاد و شهرزاد بیشتر روی اعصاب بود تا دلخواه و خیال انگیز. البته بعید هم نیست که این شخصیت ضعیف ترسیم شد که عیار شهرزاد بالا برود و افسوس که عشق این وسط قربانی شد. حالا مقایسه اش کنیم با حبیب مدار صفر درجه. که شاعر پیشه و عاشق مسلک بود به سیاق فرهاد اما جمع اضدادش آن جا شد که قهرمان یکه بزن فیلم هم از کار درآمد و فی الواقع منجی سارا آستروک و خانواده ی یهودی تبارش شد و بازی خوب شهاب حسینی آن قدر جان بخشید به شخصیت بی جان حبیب که لحظه به لحظه ی فلسفه گفتن ها و شعرخواندن هایش شور عاشقانه می ریخت به جان مخاطب و هر بار جدایی و هجرانش شکست عشقی ما می شد.

حالا نمی گویم از حیدر لوطی و داش مشتی صفت که عاشقانه اش هنوز هم که هنوز است معیارست برای منی که از کودکی شب ها برایم لالایی عاشقانه و آن یار سفرکرده خوانده اند و کتاب هایش را ورق زده اند و ...خلاصه پیر شدیم با عاشقانه دیدن و خواندن.

عاشق که بی جربزه باشد عشق ناکام است و بدا شهرزاد و همه ی عاشقانش...

می رسیم به قباد که عجیب دلنشین و دوست داشتنی ست با همه ی ضعف ها و ترس هایش و این را بیش از هرچیز مدیون بازی شهاب حسینی بودیم که لااقل این یکی عاشقانه نشست به دلمان و فهمیدیم قباد را. که می خواهد اما نمی تواند و اصلا برای نرسیدن خلق شده این بشر.

و شهرزاد... اینکه قهرمان قصه ی عاشقانه ای زن باشد، بی شک برای  چون من که به دنبال روایت های زنانه از عشق بوده و هستم هوس انگیز بود و در سرم خیال یک روایت معصومانه ای چون "پروانه" را می پروراندم که دیدم آه ای حسن فتحی... اگر به جای شهرزاد یک مرد را می کردی قهرمان قصه و می گفتی صبور باش و مقاوم و متین، آیا کنش هایش با شهرزاد قصه متفاوت بود؟ نه نبود! عاشقانه ی شهرزاد یک عاشقانه ی زنانه نبود، یک عاشقانه معمولی ناکام بود که محوریتش را یک زن داشت، بی هیچ مؤلفه ی هیجان انگیز و نویی که من خودم را، دوست عاشقم یا هر زنی که محبت به دلش راه داده و دنیا به کامش نچرخیده را در آن ببینم. و هنوز هم که هنوز است " پروانه" بی بدیل است.

خرده پیرنگ های فیلم نامه به معنی واقعی فاجعه بود. داستان عاشقانه ی مریم و آن جوانک با سبیل های کم پشت مایل به قیطانی اش (از قضا اسم این یکی را هم از خاطر برده ام) بیشتر شبیه یک شوخی بود! در حدی که بیایند لابه لای قصه که یک وقت از دیدن زیاد شهرزاد و قباد و فرهاد دل زده نشویم! عاشقانه ای کم جان و تیپیکال بدون داشتن هیچ مفهومی که پیش برنده ی هدف داستان باشد. حالا باز هم بیایید مقایسه کنیم با  مدار و شب دهم! عزت و اکرم و محبت کوچه بازاری بین شان که در عین صداقت و سادگی به مدد دیالوگ نویسی عالی حسن فتحی تا روزها ورد زبانمان بود و آن یکی عاشقانه ی دختر فرانسوی و پسر آلمانی در اوج جنگ جهانی دوم و اشغال فرانسه و آن تیرباران ها! سرگرد فتاحی و زینت و خواهر حبیب و شوهرش و ...

فقط عاشقانه ها که نیست! هر سه کارِ حسن فتحی تم سیاسی داشت به فراخور زمان خودش، اما آن سیاسی گویی های جان دار شب دهم و مدار صفردرجه کجا که اصلا بنای اصلی قصه بود و پیش برنده ی داستان و این دیالوگ های ضعیف که تنها به مصدق کجاست و فاطمی چه شد فرهاد بسنده شد کجا! انصافا هوشمندی فتحی در آمیختن عشق و هجران در کوران حوادث سیاسی رضاخانی و ممنوع بودن تعزیه یا تشکیل اسرائیل و کوچ یهودی ها به فلسطین تحسین برانگیز بود اما این جا؟!سیاستش کجا بود؟ آه ای حسن فتحی... خوب است که کودتا شده بود! همین که فرهاد هی نق میزد که مصدق چه شد و خفقان است و نشریه می بندند شد داستان سیاسی؟! چهارتا جوان خوش تیپ هی در کافه نادری قهوه بخورند و اسم مصدق و فاطمی را ببرند شد فیلم سیاسی؟! نگویید که بزرگ آقا و آن بقیه که همه در آنی قتل عام شدند داشتند به دست های پشت پرده ی کودتا اشاره می کردند که اصلا آن داستان خودش یک شوخی بزرگتری ست، بدتر از آن قصه ی مریم و جوانک عاشق پیشه!

آمریکا خودش می آید عذرخواهی می کند بابت کودتای 28 مرداد بعد ما فیلم میسازیم جرأت نمی کنیم اسم آمریکا را ببریم...

القصه که شهرزاد حالا حالاها باید بدود به دنبال شب دهم و مدارصفردرجه. فیلم نامه، دیالوگ نویسی، حتی بازی ها ( به استثنای بزرگ آقا و قباد) با ارفاق سه، صفر عقب است از کارهای قبلی و اگر نبود اوضاع گریه آور صداوسیما و البته سینما و اگر نبود جاذبه های بصری و بی عشقی این روزهای مردم، شهرزاد قصه گوی هنوز در کتاب های کهنه ی و خاک گرفته ی کتابخوانه ها زیر گوش شهریار قصه می گفت.

آه ای حسن فتحی...

---

پ ن: یک خاطره ای دارم از فیلم مدار صفر درجه تعریفتان می کنم بخندید! خب آن موقع ها ما نوجوان بودیم و در هر نفسی عاشق و صد البته به بیتی از غزلی عاشقانه اشک هایمان جاری... سکانس تیرباران شدن آن پسر آلمانی و دختر فرانسوی بود، از ابتدای آن قسمت هی اشک هایم می آمد تا نزدیکی پلک ها و ما دست رد بر سینه اش زده قورتش میدادیم که جلوی خانواده آبروریزی نشود! هی هم به خودمان قول میدادیم بعدا جبران می کنم قول میدهم، برو در خلوت هرچقدر که خواستی اشک بریز و مرثیه سر کن!

باری آن دو جوان در حالی که حبیب در سلولش داشت آن عاشقانه ی معروف را فریاد می زد تیرباران شدند و حالا ما هم که دیگر سیل اشک امانمان نداد شروع کردیم به های های گریه کردن! می گویم های های یعنی های های ها! طوری که همه برگشتند به سمت من که چطور شدی؟ ماری عقربی گزیدت؟ حالا من چه بگویم خوب است؟! مامان دستم از صبح خیلی درد میکنه!!!

و خانواده مرام گذاشتند پشت به من از خنده غش کردند...

پ ن 2: از اتاق فرمان اشاره می کنند که این را هم بگو که ما هر قسمت را از پوستر پیش بینی می کردیم و غالبا هم درست از آب می آمد. به عبارت بهتر اگر کسی صرفا پوسترها را وقت رد شدن از جلوی سوپرمارکت ها نگاه می کرد می توانست قصه کلاً حدس بزند، در این حد یک خطی بود ماجرا.

این بار شهدای نسل سوخته

حالا دیگر حاتمی کیا ما را دوست دارد و این خوب است. منظورم از ما، یعنی خودِ ما که نسل سوم می گویندمان. همان نسل انقلاب ندیده ی جنگ نرفته اما بویش را شنیده و آدم هایش را دیده. نسل از آن جا مانده و از این جا رانده! که نه می تواند مثل یک دهه ی هفتادی و هشتادی کلاسیک به عالم مدرن و توسعه ی پایدار و اقتضائات و روابط برآمده از آن خو بگیرد و از کوچه خاکی و دیوار کاه گل، صندوقچه ی مادربزرگ و رومیزی ترمه دل بکند و نه او را به گذشته ی پرشکوهِ تجربه نکرده راهی هست و اصحاب گذشته او را به چیزی حساب می کنند.

اینکه نسل سوخته اند نه فقط به این خاطر است که ترس و دلهره ی وضعیت قرمز و آژیر خطر همراه کودکی شان بود و شیرِ مادر ترسیده از بمباران خورده اند و  این آخری ها از صدای بمب و موشک زود به دنیا آمده اند، یا چه میدانم چهار نفره در یک نیمکت نشسته اند و بعضا در دسته و پنجه نرم کردن با غول بی شاخ و دم کنکور در آن سال های بی کسی دست به خودکشی زده اند و احتمالا اگر بمیرند هم جا برای دفنشان کم بیاید! نسل سوخته یعنی یک نسل طفلکیِ سرگشته ی گیر کرده بین دو دنیا... که ما هستیم.

وقتی حاتمی کیا عصبانی بود و موج مرده می ساخت، گفت: قرار شد ما بریم جبهه بجنگیم، شما هم بمونید بچه های مارو تربیت کنید؛ حالا قضاوت کنید کی کم فروشی کرده!

و آن که باخته بود ما بودیم! همان نسلی که قهرمان ما بود از ما گله داشت، همان حاج کاظم و عباس، وقتی از جنگ برگشته و ما را که دیده بودند، سرتکان دادند که هی هی...! بعد از جنگ ما یک نسل عصبی و جری تحویل گرفتیم، نسلی که نه آرمان سرش می شود نه چیزی از غم و سکوت و بغض های ما می فهمد، مدعی ست و توی کله ی پوکش نمی رود که ما برای آن ها جنگیدیم با غول سیاه، که ما برای فهماندن همان چیزی رفتیم که حالا منکرش شدند از اساس و پسرم به نیم جو نمی خرد همان چیزی که برایش جان میدادم، عباس میدادم... و چه دلی سوخت از ما که می شناختیم شان از خودمان بهتر. لحظه به لحظه با آن ها زندگی کرده بودیم هرروز، روایت فتح دیده بودیم و پابه پایش گریه کرده بودیم هر جمعه، گلزار شهدا رفته بودیم و پای هر مزار آه کشیده بودیم هربار... و چه حیف که زبانمان زبان شان نبود فقط، که غریبی میکردند و غریبه می دیدند مارا. وگرنه دلمان که یکی بود، پدرهای ما، قهرمان های ما بودند ناسلامتی.

و گذشت و گذشت... همچنان حاتمی کیا عصبانی بود از دست ما و عصبانیتش شدت می گرفت، آن قدر که برگشت به سمت خودش به سمت خودشان، که اصلا تقصیر ما بود که رفتیم و حالا این نسل از همه جا بی خبر گرفتار تیر و ترکش های رفتن ما شده و به نام پدر را ساخت. در این روزهای شدت خشم، هرچند که دلش می سوخت برایمان، هرچند که مارا بدبخت گرفتار میدید اما در غریبه بودن و نشناختن ما استوار بود و پابرجا و همچنان می ساخت که، شماها چقدر فاصله دارید با ما...

تا اینکه ناگهان دری باز شد و چندتایی از ما شبیه شدند ناگاه. زبان شان چرخید به سمت آن ها و خودی نشان دادند، جان و جوانی فدا کردند. و تازه آن جا بود که حاتمی کیا نگاهی به قد و بالای ما انداخت که، چه بزرگ شدید شماها...و حاج حیدر را فرستاد که عذر بخواهد به خاطر سرگرمی شان به معاون های رئیس جمهور و  ندیدن  و فراموش کردن ما در این سال ها، فرستاد که گریه کند و دست مان را بگیرد سر مزار همان شهدا که تنها نقطه ی اتصال ما و آن ها بودند همیشه.

حالا او ما را شبیه خودشان می بیند همان قدر حق طلب، محکم، گاهی لجوج، بعضی وقت ها خنگ اما ساده، صمیمی، عاشق با بغض های عمیق و دل خوشی های ساده به یک لبخند، به یک رضایت. آن قدر که شخصیت نظام را در همین نسل می بیند و دلش آرام است که حتی وقتی سوال می پرسد و مخالفت می کند، مادر نگرانش نمی شود. نسلی که شاید گیج بزند، گیر کند بر سر دوراهی اما دلش قرص است با حیدر، حاج کاظم، حاتمی کیا. انقلاب دیده های جنگ رفته ما انقلاب ندیده های جنگ نرفته را باور کرده اند به انقلاب کردن و جنگ رفتن، دل بهمان خوش کرده اند و حالا دیگر راضی اند به نسلی که روزگاری به چیزی قبول شان نداشتند...

می بینید بچه ها! باز هم مدیون شهدا شدیم...مدیون جان و جوانی شهدای انقلاب نکرده ی جنگ ندیده...

 پ ن: ما را مدافعان حرم آفریده اند...

دهه ی شصتت را رو کن!

نه اینکه میزان حال افراد است را قبول نداشته باشم! نه! اما می گویم یک روزهایی خیلی مهم است و درآوردن این که طرفت در آن روزها چندمرده حلاج بوده به اندازه حال افراد اهمیت دارد، آدم چه میداند شاید یک هو دنیا برگشت و باد آن طرفی چرخید و طرفت شد همان آدم سال های قبل!

تغییر کردن را خیلی قبول دارم، به آن فکر می کنم و به عنوان اصل تغییرناپذیر جهان پذیرفتمش اما حرفم چیز دیگریست! حرفم این است که اگر کسی تغییر کرد و پذیرفت گذشته اش را، همان که حالا قبولش ندارد و دارد بر ضدش عمل می کند، آن را توجیه و ماست مال نکرد، جایش روی سر ماست، حتی اگر نه قبلش و نه حالش در نظرم مفت نیرزد!

اما حق بدهید آدم لجش بگیرد که یک بابایی قبل ترها کارهایی کرده و حرف هایی زده و حالا دارد کارهایی می کند و حرف هایی می زند که از تفاوت این ها خنده آید خلق را، آن وقت که می گویی خب چرا آن موقع آن طور و حالا اینطور، چنان سفسطه می کند و آسمان و ریسمان می بافد که فقط می توانی سر تکان بدهی و بگویی، باشد...! عجیب است که گذشته ی آدم ها تا این اندازه پوشیده می ماند در نظر ما وقت گوش کردن به حرف ها و پذیرفتن و سرتکان دادن ها! اصلا و ابدا منظورم افشاگری های کیهان گونه نیست ها!

دارم از کارنامه ی آدم ها حرف میزنم، از گفته ها و کرده هایی که گرد زمان کمرنگ شان کرده اما نابود نشدند، کمی پرس و جو، کمی مطالعه، دانستن تاریخ، کافی ست برای عملکرد آن ها در دهه های گذشته!

اگر وقت و قدرتش را داشتم، یک کمپین راه می انداختم که آدم ها بیایند بگویند در آن روزها چه کاره بودند و چه کار کردند، نظرشان در مورد آن موقع ها چیست! نه آن که معیار و میزان عملکرد آن موقع ها باشد نه! میزان نحوه ی مواجهه ی آن ها با گذشته و کرده هایشان است و این است که عبرت آموز و راهگشاست برای انتخاب!

اگر وقت و قدرتش را داشتم، می گفتم بیایید بگویید دهه ی شصت چه کاره بودید! میگفتم بیایید بگویید حالتان چطور بود وقتی از دیوار سفارت بالا می رفتید و به قول خودتان می خواستید آمریکا را خفت بدهید! به چه فکر می کردید، وقتی آمریکا شیطان بزرگ بود و جنگ خلیج فارس برایتان صحنه ی نبرد با او تا جایی که گفتید برویم کمک صدام که حالا خالد بن ولید است و زیر علم اسلام دارد با استکبار می جنگد! یا آن دوستمان که در زمان مسئول بودن شان مفرح ترین و جذاب ترین برنامه ی تلویزیون درس هایی از قرآن حاج آقا قرائتی بود و ممیزی های سلیقه ای تا جلوی پای برنامه سازان جلو آمده بود، حالا چقدر حق و صلاحیت دارند که از نبود سلیقه های متفاوت و از آزادی بیان حرف بزند و اصلا به فرض هم که حرف بزند و خوب هم حرف بزند، چرا وقتی دهه ی شصت را جلوی چشمش می آوریم و برنامه های تلویزیون را برایش می شماریم، براق می شود که ای آقا این حرف ها چیست، کارهای درخشانی کرده ایم که خبر ندارید...!

به نظرم یک روزهایی به پل صراط می مانند که آدم ها چطور از روی آن رد شدند و حالا نسبت به آن نحوه ی رد شدن چه حسی دارند! آن ها که امروز از گذشته شان برگشته اند باید حرف بزنند، از همان قدیم ها بگویند و حال الان شان را، نسبتش با گذشته را توجیه کنند، چرا آن طور بوده اند و حالا چرا اینطور شده اند، اگر گذشته اشتباه بوده و امروزشان درست است از گذشته عذر بخواهند، اگر گذشته درست بوده و امروزشان خراب است باز هم عذر بخواهند که این طور ما را به بازی گرفته اند. اصلا می گویم این آدم ها باید هی بیایند عذر بخواهند، اظهار شرمندگی و تاسف و ندامت کنند و ما هم آن ها را به خاطر اعتمادهای رو به نابودی رفته، امیدهای مایوس شده، رویاهای شکست خورده، ترس روزهای نیامده، نبخشیم!

متوجهید که دارم یک یادداشت سیاسی می نویسم...

شهر خوشی

بعدازظهر جمعه است و نوشین فردا امتحان فیزیک دارد. ما، یعنی من و نوشین تنها اعضای بیدار خانه ایم. او سرش به کتاب و جزوه است و من هم طبق معمول به کارهای عقب مانده ی این مدت.

گیج خوابم، کتری را قبل از شروع خواب بعدازظهری خانه گذاشته بودم که جوش بیاید و حالا حتما بعد از حدود یک ساعت جوش آمده. در اتاق را باز می کنم وهجوم سکوت می خورد توی صورتم. خانه پیرو عادت همیشگی بعدازظهرهای جمعه در آرامش سنگینش چرت می زند و صدای قل قل کتری مثل موسیقی متن به صحنه ی خواب اهالی خانه جان می دهد و نه تنها که سکوت را نمی شکند، به عکس عمیق تر و دور از دسترس ترش هم می کند.

پدر روی کاناپه ی خوابش برده و کاناپه در نزدیک ترین مکان است به آشپزخانه و از همین رو صدای نفس هایش در صدای کتری محو شده.

پاورچین پاورچین به آشپزخانه می رسم و از شانس خوبم، قوری از چای خوران قبل از ظهر شسته شده و بدون سروصدای شستن می توانم عملیات دم کردن چای را انجام دهم و هنوز صدای قل قل کتری سپر است.

چای خشک را می ریزم و کمی هم گل سرخ اضافه می کنم و بعد هم آب جوش و باز هم کتری عزیزم! نوشین پشت سرم آمده توی آشپزخانه. از ورزش یوگا می پرسد، مسخره بازیم گل گرده، ادای یکی از حرکات را درمیآورم که چطور بار اول که انجامش می دادم، عین کره ماسیده بودم روی زمین و نمی توانستم از جایم بلند شوم! از خنده غش کرده، خودم هم! با یک دست جلوی دهنم را گرفته ام و هی می گویم آرام تر بابا الان بیدار می شود!

نمی تواند خودش را کنترل کند، هی سیس می گویم و می گوید یک بار دیگر، یک بار دیگر... صدای خنده ی خودم هم از تصویری که توی ذهنم دارم، هی بلندتر و بلندتر می شود، دوباره ادای خودم را درمی آورم و نوشین این بار کنارم از خنده روی زمین ولو شده، هی سعی می کنیم در سکوت بخندیم که تبدیل به صدای ریز دخترانه می شود، هی لبم را گاز میگرم و نوشین بیشتر نفسش بند می آید از خنده...

سرم را بالا میگیرم! بابا با خنده بالای سرمان ایستاده، می گوید: همه ی کیف های دنیا یک طرف، اینکه خواب ظهر جمعه با خنده های شما تمام شود طرف دیگر، بلندتر بخندید...

پ ن 1:  حالت ماسیده شدنم چنین حالتی بود که در عکس مشاهده می کنید.

پ ن 2: عنوان اسم یک کتاب است.

پ ن 3: ما دفاع کرده، برگشتیم!

مهر و ماه

امروز مادرجانم را دیدم، توی خانه مان، دست ها همان دست ها بود وصورتش هم  همان! چه فرقی می کند که کم چروک تر و جوان تر و زیباتر بود... مهم این است که بوی نان میداد که بوی نان می دهد...وقتی آرام و مظلوم، بی آنکه حتی بگذارد صدای در متوجهم کند، چادر انداخت روی سرش برود برای من که عجله داشتم و دیرم شده بود نان بگیرد که گرسنه از خانه نروم بیرون. برای من که داشتم روسری را با مانتو همرنگ می کردم لقمه بگیرد که ضعف نکنم و گذرم نیافتد به غذافروشی های چرک شهر!

مثل همان موقع هایی که همه ی ایل و قبیله می ریختند خانه ی پدربزرگ. و او بعد از یک شب پرهیاهو و پچ پچه های شبانه ی خواهرها و خنده های ریز نوه ها، آفتاب نزده، بعد از اذان، صبح ژاکتش را تنش می کرد و چادر سیاهش را به سرش می کشید و از کوچه ها، از کنار دیوار که همراه آفتاب بی جان، سوز هم  از لابه لای چادر می گذشت، برسد به صف نانوایی... وقتی هم که می رسید خانه دست هایش یخ کرده بود مادر جانم.

مادرم می گفت آخر مادر من این همه مرد خوابیده توی این خانه، بگذار این ها بروند، چرا تو؟! توی این سرمای اول صبح؟ و مادربزرگم ساکتم، لبخند میزد و آب جوش آمده را می ریخت توی قوری و دست هایش کم کم گرم می شد.

و سفره ی صبحانه از همان موقع روی زمین پهن بود تا همه یکی یکی از خواب بلند شوند و توی استکان تا نیمه شکر ریخته چای بریزد و با یک قاشق بدهد دستشان و کنارشان بنشیند و برایشان نان تکه کند و کنار دستشان بگذارد.

مادرجانم همیشه بوی نان و چای شیرین می داد، همیشه بوی نان و چای شیرین می دهد و حالا دخترش و حالا مادرم... یک دختر چقدر می تواند شبیه مادرش باشد؟ چرا مادرها همیشه اشک مرا درمی آورند...؟

درباره ی مازیار بهاری

مقدمه ی قضیه

تصمیم نداشتم چیزی بنویسم در مورد این آدم تا اینکه دیشب این مستندش را دیدم، ایران و اسرائیل از کوروش تا احمدی نژاد!

مبسوط اینکه از برنامه ی مسیح علی نژاد شروع شد و آزادی های یواشکی. نه اینکه قبل تر نشناخته بودمش، چرا می شناختم او را، اما پیگیر کارهایش نبودم حقیقتاً. یکی بود مثل بقیه ی اپوزوسیون هایی که خوب و بد داشتم کنارشان در این دنیا زندگی می کردم تا رسیدیم به مستند آزادی های یواشکی! حالا مستند که نه! شما بخوانید کلوزآپِ مسیح علی نژاد (واقعاً حاضرم بکوبم بروم آمریکا حتی انگلیس، از این جماعت شیوه ی برند کردن یک آدم را یاد بگیرم!)

واقعش این است که هنوز هم مطمئن نیستم، چه واکنشی مناسب این جریان سیاسی بود حالا هم نمی خواهم راجع به آن حرف بزنم چون محل برای سؤتفاهم و برداشت ها و تکفیرها بسیار فراهم است و فعلاً اعصابم نمی کشد، اما تأکیدم روی سیاسی بودن قضیه است و این زمانی برایم یقیینی شد که اسم مازیار بهاری را دیدم در تیتراژ کار و ظن م برد که قضیه چیست و شدم پیگیر این آقا!

هدف قضیه

بعد از انتخابات 88 در قضایای فتنه دستگیر شده، می آید جلوی دوربین های صدا و سیما اعتراف می کند که قصد براندازی داشتم، بعد که با وثیقه ی 300 میلیونی( بله! درست می خوانید 300 میلیون تومان! احتمالاً سند یک خانه ی 60، 70 متری 10،12 سال ساخت در مناطق مرکزی تهران باشد) آزاد می شود و فلنگ را می بندد، می رود آن ور، می گوید هرچه گفتم دروغ بود، جمهوری اسلامی مجبورم کرد این ها را ردیف کنم. حالا بنده می خواهم بدانم چه کسی دروغ می گوید، جمهوری اسلامی یا مازیار بهاری!

اصل قضیه 

در بیوگرافی که همه می زنند، ایرانی- کانادایی، خودش هم می گوید در دوره ی نوجوانی مهاجرت کرده. نماینده ی نیوزویک هم تا قبل از انتخابات بوده در ایران، لکن وقتی به دنبال پیشینه ی او گشتم در فضای مجازی هیچ مطلب درخوری پیدا نکردم و اصولاً تمام فعالیت ایشان بعد از دستگیری او به ثبت رسیده که این خود محل تأمل بسیار است.

برخلاف قبل از دستگیری، بعد از آن گازش را جوری میگیرد که تقریباً در هر فیلم و مستند و سایت و گزارشی علیه ایران ردی از او می شود، پیدا کرد! سقوط یک شاه را می سازد، مستندی برای بی بی سی فارسی که در تمام طول مستند تلاش می کند از آمریکا و اسرائیل پرچم داران عدل و انصافی بسازد که اتفاقاً به سبب کمک های آن ها بود که انقلاب این پابرهنه ها به سرانجام رسید ورنه این پاپتی ها را چه به انقلاب!

اگر این مستند را با مستند انقلاب 57 مقایسه کنیم، نتیجه جالب است و سمت و سوی سازندگان مستند و صدالبته شبکه ی سفارش دهنده، هردوشان واضح می شود. یکی خم می شود سمت شاه  مظلوم و مخدومی که دستش نمک نداشت و آمریکا که خائن به او بود و با همه ی خوش خدمتی او و گیلاس هایی که بهم زدند اینطور توی کاسه اش گذاشت و حتی تا مدت ها به آمریکا راهش نداد(manoto) و آن یکی از آمریکا یک جنتلمنی می سازد که بی کفایتی شاه او را به ستوه آورده و خودش می خواست که از شرش رها شود وگرنه ترور خمینی که برای ابرقدرتی چون ایالات متحده کاری نداشت(bbc)!!

بعد از آن مستند اعترافات اجباری را می سازد. مستند همان طور که از نام گل درشتش پیداست، اعترافات اجباری در جمهوری اسلامی است. خود مستند به اندازه ی نامش گل درشت است چیزی در مایه های بدون دخترم هرگز و سنگسار ثریا. در تمام این مستند کسانی می آیند و از دستگیری و شکنجه و اعتراف اجباری می گویند و خودشان دشمن شماره یک جمهوری اسلامی معرفی می کنند( یکی سلطنت طلب است دیگری عضو سازمان مجاهدین خلق و همان منافقین خودمان و آن یکی هم از تبعه ی کشور انگلیس) جالب اینجاست که کماکان چون کارگردان تمامی اعترافات خودشان را هم دروغ و کذب و به اجبار شکنجه میدانند.

بعد از این مستند، کتابی می نویسند در مورد روزهایی که در اوین دستگیر بوده به نام "آن ها سپس به سراغ من آمدند" که انصافاً عنوان جذابی ست، فیلم پرسر و صدای گلاب را هم جان استوارت از روی این کتاب می سازد. فیلم در دسترس نبود  و کتاب را هم حوصله نکردم که بخوانم و این نکته را خدمتتان یادآور شوم که کتاب به زبان انگلیسی ست! اما با این جمله تمام کنم این بخش را که به حدی در رذالت بازجو و مظلومیت متهم اغراق شده، به گفته ی منتقدین این کار در برخی قسمت ها طنز می نماید هرچند که از کارگردان هم همین برمی آید.

در سال 2012 مستند ایران و اسرائیل را می سازد، همان که مرا مجبور به نوشتن این یادداشت کرد، بس دروغ و بی شرافتی توی صورتم خورد از این روایت سراسر مبتذل و احمقانه ای که حتی به سبک کارهای قبلی نخواسته نقاب بی طرفی و حق طلبی را روی صورتش نگه دارد، محض رضای مخاطب! روایت در مورد روابط ایران و اسرائیل است و از کوروش می گوید که منجی یهودیان است و به پیوستش از احمدی نژاد که جسارت کرد و از هلوکاست گفت و طبیعی ست که اسرائیل هم بخواهد در جواب این جسارت شهریاری و احمدی روشن و ...بعد از آن هم طهرانی مقدم را بکشد!

راستش را بخواهید مستند آنقدر مضحک و عصبی کننده است که چیز زیادی درموردش نمی توانم بگویم، در واقع هیچ کسی نمی تواند چیزی در مورد مستندهایی از سبک بگوید، مستندهایی که مخاطب را بمباران اطلاعات می کنند و آنقدر گیج و گول نگهش می دارند که بعد از آن اگر بگوید ماست سیاه است طرف سرش را به علامت راستی میگویی تکان بدهد! مگر بنشینیم نما به نما اطلاعاتی که میدهد را دربیاوریم و به صورت جزئی و مصداقی حرف بزنیم که این جا نه وقتش هست و نه حوصله اش. اما استدلال کلی مستند این است که چیزی که عوض دارد گله ندارد، شما دشمنی را با اسرائیل شروع کردید حالا هم نوش جانتان، بخورید وگرنه کوروش و محمدرضا پهلوی چرا به این مکافات گرفتار نبودند؟! بعد میزان رذالت ایران و اسرائیل را نه تنها یکی نمی کند که اتفاقاً کفه ی ترازو به سمت ایران پایین می آید که تازه اسرائیل انسانیت به خرج داده در مقابل ایران...

این روزها هم سایت ایران وایر را اداره می کند که به نظر می رسد دغدغه های زیادی در حوزه ی حقوق زنان داشته باشد هرچند که باور نمی کنم. یک مرد، آن هم با چنین پیشینه ای دلش برای من و تو زن بسوزد، از مردان دلسوز خیر ندیدیم، این که دیگر جای خود دارد. سایت از نظر محتوا و ساختار و حتی گزارش ها تفاوت زیادی با دیگر سایت های مرسومی که تنها جرم و فقر و قتل و زندان و نبود آزادی بیان و انسانی نبودن قصاص در ایران می گویند ندارد، با این تفاوت که سعی کرده با کاریکاتورهای مانا نیستانی و تبلیغ برای مدهای ایرانی کمی باکلاس تر به نظر برسد. البته در مورد مسائل زنان زیاد می نویسد، مثلاً این داستان نیلوفر اردلان و ممنوع الخروج شدنش توسط شوهر هفته ها سرتیتر کار آن ها و گزارش های پیاپی در مورد نقض قوانین انسانی و آزادی زنان در ایران، تنها مطالبی بود که با آن سایت را بروز می کردند. 

نتیجه ی قضیه

خب دوستان کارنامه را که ملاحظه کردید، حالا این شما و این متن اعترافات او...   اینجا

واقعیت این است که می توان تحلیل های متفاوتی داشت که بالاخره با درصدی بیشتر یا کمتر معقول اند که در این جنگ بین جمهوری اسلامی و مازیار بهاری و آدم هایی شبیه به او یک کدام دارند دروغ میگویند ، اما چیزی که من می دانم و به آن یقیین دارم این است که خونین تر از جنگ این دو، جنگ رسانه ای و بمباران خبر و اطلاعاتی ست که از هرسو تشخیص حق را از باطل ناممکن می کند و حتی جرأت تحلیل را هم از ما می گیرد.

 اما این جنگ مانند هر جنگ واقعی دیگری یک طرف حق دارد و یک طرف باطل، یا حداقل نزدیک به حق و باطل و در این جنگ من از کسی چون مازیار بهاری و قماش او انصاف ندیدم، انسانیت ندیدم و هر روز که می گذرد بیش تر از قبل بوی گند ریا و شارلاتان بازی شنیدم! سایتی که برای چهار سگ کشته شده، کمپین راه می اندازد اما برای هفت هزار کشته منا اظهار تأسف هم نمی کند، می تواند حق باشد؟ مستندی که از دلتنگی اسرائیلی هایی که رگ و ریشه ی ایرانی دارند، تراژدی می سازد اما برای گفتن اینکه با پول اینها چند بچه در فلسطین و لبنان تکه تکه شدند لال است، صداقت می فهمد؟ آدمی که از اعضای سازمان مجاهدین قهرمان مبارزه با جمهوری اسلامی می سازد اما ترورهای وحشیانه ی اعضای آن را ندیده و نمی بیند انسانیت سرش می شود؟ ایمان به حقانیت جمهوری اسلامی به کنار، من به باطل بودن این مرد مؤمنم!

بعداً نوشت: گفتم که ایشان هر دو روز یکبار یک مستند می سازند! آخرین مستند ایشان به نام شمعی روشن کن یک روز پیش روی سایت قرار گرفت. قهرمانان این یکی مستند او بهائیان هستند و دین بهایی که دین صلح و آرامش و آزادی و حقوق برابر زن و مرد است و حدس می زنید ضد قهرمان کیست؟! بله! جمهوری اسلامی و ظلم های او بر این مردم مظلوم و مستضعف. و حماسه ای می سازد از رشد و پویایی آن ها با همه ی مشکلاتی که حکومت برای آن ها به وجود آورده است.

یک تحلیلی دارد که جالب است، مازیار بهاری در ابتدا گریزی به تاریخ می زند که این بدبخت ها از اول مورد هجمه ی شیعیان بوده اند بعد می گوید به نظر می رسد که دلیل مخالف شیعیان با این فرقه در اینجاست که در بهاییت روحانیون جایگاهی ندارد و از دلایل مخالفت علمای شیعه این است که در مواجه با بهاییت مرکزیت و قدرت خودشان را در خطر دیدند! و خب منجی کیست؟! محمدرضا پهلوی و پدرش که داشتند جامعه را سکولار می کردند...

یکی از استادان دانشگاه ما وقتی در یک بحثی کسی که مقابل است، حرفی می زند ناخودآگاه، برخلاف نظر خودش و به نفع استاد و در واقع به استدلال استاد کمک می کند، می گوید مرحبا به ناصرنا... حالا ما هم...

---

پ ن 1:همشهری جوان چه تیتر خوبی زده بود همشهری جوان: ای روضه خوان تنها بگو نامش حسین است...

پ ن2: نه رمه ای به صحرا برده ام

نه در صحرایی 

آرمیده ام

اینگونه که روزگار میگذرانم

در چهل سالگی

پیامبر نخواهم شد!

محمدمهدی سیار 

مردان خدا

مردان خدا پرده‌ی پندار دریدند		یعنی همه جا غیر خدا یار ندیدند
هر دست که دادند از آن دست گرفتند		هر نکته که گفتند همان نکته شنیدند
یک طایفه را بهر مکافات سرشتند		یک سلسله را بهر ملاقات گزیدند
یک فرقه به عشرت در کاشانه گشادند		یک زمره به حسرت سر انگشت گزیدند
جمعی به در پیر خرابات خرابند		قومی به بر شیخ مناجات مریدند
یک جمع نکوشیده رسیدند به مقصد		یک قوم دویدند و به مقصد نرسیدند
فریاد که در رهگذر آدم خاکی		بس دانه فشاندند و بسی دام تنیدند
همت طلب از باطن پیران سحرخیز		زیرا که یکی را ز دو عالم طلبیدند
زنهار مزن دست به دامان گروهی		کز حق ببریدند و به باطل گرویدند
چون خلق درآیند به بازار حقیقت		ترسم نفروشند متاعی که خریدند
کوتاه نظر غافل از آن سرو بلند است		کاین جامه به اندازه‌ی هر کس نبریدند
مرغان نظرباز سبک‌سیر فروغی		از دام گه خاک بر افلاک پریدند

 فروغی بسطامی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بار دیگر ما

همیشه با خودم می گفتم مردن، بهتر از تحقیر شدن است، الان هم همین جور فکر می کنم... حالا که دیگر شک ندارم، هدف کشتن ما نیست، ذلیل کردن ماست... 

همان وقت که مهاجرت آواره های مسلمان را توی بوق و کرنا کردند و آنجلا مرکل آمد جلوی دوربین اشک های یک دختر فلسطینی را تماشا کرد و آخرش گفت من نمی توانم اقامت تو را تمدید کنم، بعد دویچه وله که جهنم خدا بر او باد، خبر می زند که ما اصلاً در قوانین آلمان برای پذیرش مهاجر قانون داریم و آلمان ها خیلی مردم خوب و مهرپروری هستند... هی از مرز ترکیه و مجارستان فیلم گرفتند و کمپ ها را پایین و بالا کردند و تیتر زدند و بدبختی آواره های مسلمان را تو حلقوممان کردند... بدترش همان کودک سوری بود... همان که توی آب غرق شد... بچه ی ما بود که آب غرق شد اما آمدند از بچه ی غرق شده ی مان تیتر ساختند و گزارش فلاکت ما، ما مسلمان ها را رفتند و بعد باز هم توی مرزها کتک زدند...

خدا لعنتتان کند که برای پذیرفتن چند ده هزار مسلمان این طور ریپورت خبری می روید که از ترحم ماست که این ها زنده ماندند، بعد از آن طرف bbc  گزارش وضعیت افغانستانی ها را در ایران می رود که نه چند ده هزار، که میلیون ها بودند در ایران، که وقت جنگ آمدند به ایران، که خودمان در بدترین شرایط بودیم و آمدند به ایران، که نمی گوید خیلی بهشان خوش گذشت، نه! اما عزت داشتند که برادر ما بودند در ایران...

همین حالا که رهبری دستور مدرسه رفتن همه شان، حتی مهاجرین غیرقانونی را داده که از سواد بازنمانند، خفه خون گرفته اند که خشم خدا دامنشان را بگیرد به زودی... همین ها که جز ذلت برای ما نخواستند و اگر نانی طرف مان انداختند، هزاربار ذلیل مان کردند...

حالا هم منا... حاجی ها... کشته های روی هم افتاده... بعد عکس آن ضحاک سعودی وقتی از قصرش جان دادن مردم را تماشا می کند... وقتی گزارش این ها را می دیدم، بی بی سی، من و تو، ایران وایر، صحنه هایی که انتخاب کرده بودند، عکس ها، تیترها، نریشن گزارش ها، خدا از تو نگذرد آل سعود، خدا بیش از این ذلیلت کند، که دشمن شادمان کردی...

حاجی ها که به بالاترین عزت رفتند و ان شاالله لبیک گویانند در قیامت اما خشم خدا بر او باشد هرکه را عزت مسلمان نگه ندارد، حتی اگر آن مسلمان خودش باشد...

پ ن1: دیروز، پریروز بود، یک فیلمی داشتم می دیدم از وضعیت اجتماعی در ایران، انگلیسی بود، و دهه ی هفتاد ساخته شده بود، بعد آمریکایی ها آمده بودند کامنت گذاشته بودند، و به آمریکایی بودنشان افتخار کرده بودند... همین!

پ ن2: یادم نمی آید عکس را کی و از کجا گرفتم، حوصله ی گشتن و پیدا کردن منبع هم ندارم، به همین خاطر تزئینی فرضش کنید.

برای همه ی مفقودین و خانواده های دل نگرانشان دعا کنید، چند روز است که گوششان به تلفن و چشم شان به در است...

ما

مسلمانیم... و یک روز خوش ندیدیم به این عالم.

از بیست و پنج سالگی...

امروز بیست و پنج ساله از خواب بیدار شدم، همان بیست و پنج سالگی که از آن ترسیده بودم. اما حالا خوبم و سبک تر از همیشه...

عارضم به خدمتتان مطابق معمول این یکی هم داستان دارد، که قضیه برمی گردد به دوران دبیرستان و یک معلمی که هیچ دوستش نداشتم! شر و شیطان بودم عجیب اما معلم هایم را دوست داشتم بسیار، اذیت شان می کردم گاهی اما احترام می گذاشتم همیشه و خودشان هم می دانستند که دوستشان دارم، به همین خاطر جزو شاگردان محبوب بودم اغلب. و در این میان معلم های ادبیات حسابشان جدا بود! مثل یک بره رام بودم پای درسشان، شعرها را پیش پیش حفظ می کردم و درس ها را جلو جلو می خواندم، حتی گاهی دوبار. همان حول و حوش شهریور که کتاب ها را می گرفتیم، اول کتاب ادبیات را می خواندم سرتاسر، بعد در طول سال هم همین طور. به همین جهت شاگرد خوبی بودم برای معلم های ادبیات. سر هر کلاسی زیاد حرف می زدم با بغل دستی و جلویی و عقبی، می جنبیدم، وول می خوردم، از سر کلاس در می رفتم، مسخره بازی در می آوردم، بچه ها را علیه امتحان جلسه ی بعد می شوراندم اما این یکی... ابدا! معلم های خوش صدا و مهربان و حافظ بلدِ ادبیات اگر می گفتند بیا کل کتاب را امتحان بده، یا همه ی شعرها را از بر بخوان، صدبار از روی داستان کباب غاز یا چه می دانم کلبه ی عمو تم روخوانی کن یا حتی بنویس، لب از لب باز نمی کردم، سر کلاس هم که یا گوشم به صدای خوب معلم ادبیاتمان بود یا در خیالات داستان های کتاب ادبیات و شعرها و شاعرهایش.

همه ی دوران راهنمایی و دبیرستان به این احوالات خوش گذشت، اما در این بین، دوم دبیرستان بودم به گمان، یادم نیست که چه شد که یکهو معلم خودمان چندوقتی نیامد و یک ادبیاتی دیگر آمد سرکلاس. اصلاً خوشم نیامد از او... زخمت بود و بداخلاق، هیچ شعرها را خوب نمی خواند، هی می گفت معنی شعر بنویسید زیر هر بیت، داستان هم می گفت برای هر بیت، هرچند که دوست داشتم این کار را اما یکبار که گفتم شعر را باید خودمان بفمیم نه اینکه شما دیکته کنید، خندید... چه بدم آمد از او...

اما با این وجود بازهم کلاس ادبیات خوب و او برایم مهم بود هرچند که دوستش نداشتم، هرچند که شعر نمی خواند و لبخند نمی زد و نمی گذاشت بروم با او راجع به جبران خلیل جبران و آناکارنینا و کریستین بوبن که آن موقع ها هیچ نمی فهمیدمش حرف بزنم. اما به حرف هایش گوش می دادم و گفتم که... او برایم مهم بود.

که یکبار سر یک درسی بودیم، گفت: بچه ها هرکاری می کنید تا بیست و پنج سالگی ست، از آن بعد تا آخر عمرتان نان این بیست و پنج سال را می خورید، بجنبید!

و بیست و پنج سالگی شد، آخر دنیا...یادم هست که همان موقع هزار تا مصداق ریخت توی ذهنم که در فلان سن، فلان کار را کرده اند و خیلی هم خوب و عالی اما این حرف انگار که بر سنگ حک شده باشد توی ذهنم، مثال نقض ها عین آب از رویش رد می شدند و روی سنگ هنوز نوشته شده بود، تا بیست و پنج سالگی...

و از آن روز تا به امروز دویدم، روزها را تا بیست و پنج سالگی شمردم و دویدم، از این سر شهر به آن سر شهر از این محل به آن محل، از این کلاس به آن کلاس، از پیش این استاد، به دنبال آن استاد، برای چه؟! چه می دانم! برای اینکه یک کاری بکنم که از بیست و پنج سالگی به بعد نان آن را بخورم!! و هر لحظه گوشه ی ذهنم یک ثانیه شمار بود که تا بیست و پنج سالگی را می شمرد.

هی می گفتم تا بیست و پنج سالگی چقدر وقت دارم؟ فلان کتاب را بخوانم، بعدش برم فلان چیز را یاد بگیرم، بعد فلان موضوع را پی بگیرم و بعد و بعد... انگار که در روز بیست و پنج ساله شدنم قرار بود که تمام بشوم که بمیرم...

به اندازه سه نفر ایده توی سرم جولان می کرد، به اندازه ی سه تا آدم کار می کردم، به همان اندازه می دیدم، می شنیدم، تجربه ها را از روی زمین و آسمان و در دیوار جمع می کردم، به دیگران گوش می کردم، تحلیل می کردم، از آن ها یاد می گرفتم و به اندازه ی ده نفر آدم نگران بودم، که بعد از بیست و پنج سالگی چه خواهد شد؟!

و حالا یک روز است که بیست و پنج ساله ام، با یک عالم کارهای مانده، بارهای برنداشته، کتاب های نصفِ نیمه و دنیا دنیا ندیده و نشناخته و خوب است که بدانید بیشترین چیزی که یاد گرفته ام که بماند برایم تا همیشه، خودِ گذشتن روزها بود، چیزی که از زیر دستم در می رفت وقت دویدن های هرروزه... بیست و پنج سال اول، بیست و پنج سال دوم، بیست و پنج سال سوم و بیست و پنج سال هزارم هم که باشد می گذرد و دنیا می ماند و من می روم، روزها می رود و من می مانم که با روزهای گذشته بزرگتر شدم و پخته تر.

چه فرقی می کند چند ساله ام، چند سال گذشته، چندسال مانده، چند سال زنده ام و چند سال یا حتی روز یا دقیقه ی دیگر می میرم؟! می گذرد ایام و من می مانم و من می مانم و روزهای گذشته... خوشی ها می گذرد و ناخوشی ها، سختی ها تمام می شود و آسانی ها ولی من می مانم، من با همه ی روزهایی که رد شده اند که زندگی شان کرده ام، روزها می رود اما من می مانم و روزهایی که گذراندم...بیست و پنج سال گذشته یک چیز یاد گرفتم که بماند برای همیشه.

 می گذرد، من می مانم... با ردِّ روزهای رفته، بر جانم.